به مناسبت ۱۶ اکتبر روز جهانی غذا؛ امنیت غذایی جهان در عصر کرونا
طبق گزارش‌های موجود ده‌ها میلیون نفر در پنج سال گذشته به تعداد افراد گرسنه و دچار سوءتغذیه مزمن افزوده شده و این نشان می‌دهد شمار گرسنگان و افراد مبتلا به سوءتغذیه و فقر مزمن غذایی در جهان در حال افزایش است و این روند با شرایط موجود به‌ویژه با ظهور کرونا تسریع یافته است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، ۲۴ مهرماه، برابر با ۱۶ اکتبر، روز جهانی غذا است، این روز به افتخار تأسیس سازمان فائو در سال ۱۹۴۵ نامگذاری شده و در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. در این روز، سازمان‌های بین‌المللی، به منظور برقراری روابط در زمینه کشاورزی و زمینه‌سازی برای جلوگیری از فقر، گرسنگی و نابودی محیط زیست، تلاش می‌کنند.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که جهان برای محو گرسنگی تا سال ۲۰۳۰ در مسیر پیش‌بینی‌شده و روند مطلوب حرکت نمی‌کند و با وجود بعضی پیشرفت‌ها، بیشتر شاخص‌ها در دستیابی به اهداف تغذیه‌ای جهانی (SDG۲) ناامیدکننده است. امنیت غذایی و کیفیت تغذیه، در بین آسیب‌پذیرترین گروه‌های جمعیتی به‌دلیل اپیدمی کرونا و تأثیرات منفی آنکه در ابعاد اقتصادی و اجتماعی، تشدید شده و اثرات بسیار مخربی بر دستاوردهای مبارزه با گرسنگی در سه دهه گذشته داشته است. ارزیابی اولیه مبتنی بر این گزارش حاکی از آن است که بیماری کرونا متناسب با وضعیت رشد اقتصادی، توانسته ۸۳ تا ۱۳۲ میلیون نفر تا سال ۲۰۲۰ به دام گرسنگی بکشاند. جهان هر روز با مخاطرات مختلفی روبه‌رو است که امنیت غذایی را به مخاطره می‌اندازد و در این میان ضرورت تدوین سیاست‌های مناسب «تأمین غذا برای همه» دوچندان اهمیت می‌یابد. از تغییرات اقلیمی، شیوع بیماری و آفت‌های مختلف، هجوم ملخ‌ها تا حال حاضر که ویروس کرونا حق بشری یعنی «دسترسی به غذای کافی» را به مخاطره انداخته است.
شعار "اقدامات ما آینده ما است" برای روز جهانی غذازینب مختاری، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص شعار روز جهانی غذا، اظهار می‌کند: هر سال ۱۶ اکتبر به عنوان روز جهانی غذا شناخته می‌شود و هدف از برگزاری این روز بزرگ‌نمایی نیازها، تأمین غذای افراد و ریشه کن کردن گرسنگی در کل جهان است، فائو (سازمان غذا و کشاورزی آمریکا) این روز را به عنوان روز جهانی غذا در نظر می‌گیرد.
وی اضافه می‌کند: هر سال شعاری برای روز جهانی غذا در نظر می‌گیرند و بر اساس آن شعار برنامه‌ریزی‌ها انجام می‌شود، اهداف و ماموریت‌هایی نیز بر اساس شعار هرسال پیشنهاد می‌شود تا دولت‌ها و مردم آن را انجام دهند، امسال شعار روز جهانی غذا با نام «اقدامات ما آینده ما است» بیان شده است، این بدین معناست که در واقع اولویت‌های غذایی و روش طبخ آن می‌تواند بر روی سلامتی انسان‌ها اثر داشته باشد.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی، تصریح می‌کند: انتخابی که امروز داریم روی نسل آینده اثر می‌گذارد به دلیل اینکه در زنجیره غذایی افراد مؤثر است، روز جهانی غذا با وجود وفور نعمت همچنان قابل توجه است به دلیل اینکه حدود ۱۰ درصد از افراد جهان از گرسنگی رنج می‌برند و این اتفاق پارادوکسی است که در نقطه مقابل آن حدود یک سوم غذاهایی که تولید می‌شود دور ریخته می‌شود و این اتفاق بسیار آزار دهنده است.
گرسنگی ۱۰ درصدی و رژیم غذایی ناسالم ۴۰ درصدیمختاری، تاکید می‌کند: ۱۰ درصد افراد از گرسنگی رنج می‌برند و ۴۰ درصد افراد جهان رژیم غذایی سالم ندارند، از سوی دیگر حالت تناقضی می‌بینیم که یک سوم غذا دور ریخته می‌شود و مردم دچار گرسنگی هستند، از سوی دیگر چاقی و اضافه وزن در جهان مشکل پیچیده‌ای بوده و شیوع آن در جهان افزایش دارد به همین دلیل امسال این شعار انتخاب شده تا بگوید آینده‌ای که در مورد غذا وجود دارد وابسته به انتخاب نسل امروز است.
وی می‌افزاید: هدف از روز جهانی غذا داشتن سیستم پایدار و زنجیره غذایی (کشاورزی غذا) است، هر غذایی که افراد انتخاب کرده، پخته و آماده نگهداری می‌کنند روی این سیستم اثر می‌گذارد و بعد از آن خود افراد به دلیل این انتخاب‌های غذایی که داشته‌اند تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، می‌گوید: هدف از سیستم غذا و کشاورزی این است که فضای کافی برای فراهم آوردن غذای مورد نیاز، متنوع، مغذی و ایمن را علاوه بر قابل دسترس بودن و از نظر قیمت قابل خریداری برای هر انسانی مهیا کند، داشتن شیوه‌ای برای رسیدن به این هدف مدنظر است تا هیچ انسانی مشکل گرسنگی نداشته باشد.
لزوم دسترسی به غذای مغذیمختاری، تصریح می‌کند: باید امکانات جامعه به گونه‌ای باشد که بدون در نظر گرفتن موانع اقتصادی، اجتماعی و محیطی همه افراد به غذای سالم، مغذی و ایمن دسترسی داشته باشند و سازمان کشاورزی می‌گوید دسترسی به غذا تنها برای رفع گرسنگی نیست باید دسترسی به غذای مغذی فراهم باشد و نیازهای ریزمغذی بدن انسان تأمین شود.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی، می‌گوید: به دلیل اینکه در بین افرادی که دچار چاقی و اضافه وزن هستند احتمال دارد غذای سالم و مغذی در دسترس نباشد و این یک آمار گول زننده باشد مثل چاقی که پوششی بر روی گرسنگی سلولی است، اگر زمانی بتوانیم سیستم پایداری ایجاد کنیم تا این غذاها قابل دسترس برای همه شود می‌توانیم به آینده بیشتر امیدوار باشیم و این اتفاق نشان دهنده این است اگر کیفیت تولید بالا برود تغذیه هم بهتر شده و زندگی بهتری برای همه ایجاد می‌شود.
وی اضافه می‌کند: در پاندمی کرونا برای دسترسی به سیستم پایدار غذا و کشاورزی بسیار فاصله افتاده است به دلیل اینکه افراد دسترسی کافی به غذای سالم نداشتند و بروز بیماری‌ها در بین آنها بسیار زیاد بوده است، علاوه بر پاندمی و مشکلات ایجاد شده، کشاورزان تولیدکننده مواد غذایی به دلیل تغییرات شدید آب و هوایی شرایط نامساعدی داشتند، متأسفانه در چندسال اخیر در کل جهان این تغییرات علاوه بر واردن کردن صدمه زیاد به محصولات کشاورزان در فروش محصولات نیز مشکل ایجاد می‌کند.
توجه به کشاورزان، حلقه اول زنجیره غذاییعضو هیئت علمی مرکز تحقیقات امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تاکید می‌کند: این تناقض که انسان غذای سالم ندارد و دچار چاقی می‌شود، این اتفاق در حلقه اول زنجیره مربوط به کشاورزان است، اگر افراد در فرایند تولید غذا به حلقه‌های اولی که مربوط به کشاورزان است توجه نکنند وقتی کشاورزان با تغییرات شدید آب و هوایی مواجه شوند اگر محصولات آنها کاهش هم پیدا نکند مشکل در فروش محصولات به دلیل بی‌عدالتی‌ها اتفاق می‌افتد و فقر در اجتماع زیاد می‌شود و با افزایش مهاجرت به شهرها مواجه می‌شویم.
مختاری، تصریح می‌کند: روز جهانی غذا بازگو می‌کند که در جامعه مشکلات زیادی در فرایند تولید غذا وجود دارد، غذا یکی از نیازهای اساسی انسان است و اگر در مورد آن فکر نشود می‌تواند آینده بشر را تحت تأثیر قرار دهد، در پاندمی کرونا علاوه بر کاهش دسترسی به غذای سالم و ایمن، مشکلات اقتصادی و بیکاری برای بسیاری از افراد جامعه وجود داشت و از نظر قیمت مواد غذایی و دسترسی به آن شرایط لازم برای هم اقشار وجود نداشت، کرونا باعث افزایش فقر در جامعه، کاهش درآمدها و تعطیلی بسیاری از کسب و کارها شد و دریافت غذای سالم برای انسان‌ها مقدور نبود در نتیجه با کاهش سیستم ایمنی بدن و بروز بیماری‌ها مواجه شدند.
راه حل‌های دسترسی به سیستم پایدار غذاییاین متخصص تغذیه و رژیم درمانی در مورد دسترسی به سیستم پایدار غذایی، اظهار می‌کند: دولت‌ها در جهان نقش اساسی بر عهده دارند، باید دولت‌ها سیاست‌های قدیمی را کنار بگذارند تا مشکلات اقتصادی مردم کمتر شده و دسترسی به غذای سالم داشته باشند، دولت‌ها با حمایت از کشاورزان و ایجاد نوآوری در این صنعت برنامه را به سمتی پیش ببرند که با حمایت کشاورزان میزان درآمد آنها و تولیدات را افزایش دهند.
وی تاکید کرد: حمایت از صنایع خرد در جامعه نیز بر عهده دولت‌ها است تا بتوانند صنعت غذا را در سطح متعادلی نگهدارند تا به سمت سودزایی نروند، دسترسی به غذای ایمن و مغذی قابل دسترسی برای همه افراد جامعه هدف سختی است و بسیاری از افراد اجتماع با تشکیل کارگروه‌ها درگیر این مسئله هستند و مساعدت دولت‌ها در این بخش حائز اهمیت بالایی است، حمایت‌های اجتماعی، توجه به مطالعات محققان و بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری می‌تواند به حلقه‌های ما بین زنجیره صنایع غذایی کشور کمک کند و در نهایت توجه به همه این موارد اثرگذاری مستقیم بر روی سیستم غذایی کشور دارد.
مرجان منوچهری نائینی، مدیرگروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: قریب به چهل سال است که ۱۶ اکتبر به عنوان روز جهانی غذا و با هدف کاهش سایه فقر و گرسنگی در جهان در حدود ۱۵۰ کشور گرامی داشته شده و اقداماتی در این زمینه صورت می‌گیرد. روز جهانی غذا روز همدردی با گرسنگانی است که از ساده‌ترین نیاز زندگی، یعنی غذا محروم هستند. تشویق و تحریک ملت‌ها، سران دولت‌ها، مراکز بین‌المللی و نهادهای غیردولتی به افزایش تولید محصولات کشاورزی برای پایان دادن به گرسنگی، تشویق به برقراری ارتباط کشورهای در حال توسعه برای همکاری‌های اقتصادی و کشاورزی و حمایت‌های متقابل فنی برای افزایش محصول و تشویق روستایی‌ها به خصوص زنان به مشارکت در تصمیم‌گیری‌هایی که شرایط زندگی آنها را بهبود دهد از اهداف روز جهانی غذا است.
وی اضافه می‌کند: با برگزاری این روز جهانی افزایش آگاهی عمومی ملل و توجه دادن آنها به مسئله گرسنگی در جهان، تشویق انتقال فناوری به کشورهای در حال توسعه، به جوش آوردن همت و مسئولیت بین‌المللی و ملی برای جنگ علیه گرسنگی، سوءتغذیه و فقر و جلب توجه به تولید و توسعه کشاورزی پایدار دنبال می‌شود و غذایی که انتخاب می‌کنیم نه تنها بر سلامتی ما بلکه بر نحوه عملکرد سیستم‌های کشاورزی و غذایی اثرگذار است.
مدیرگروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تصریح می‌کند: غذایی که انتخاب می‌کنیم و نحوه تولید، آماده سازی، طبخ و ذخیره آن ما را به بخشی جدایی‌ناپذیر و فعال در عملکرد سیستم کشاورزی تبدیل می‌کند، سیستم پایدار کشاورزی غذایی سیستمی است که در آن انواع غذاهای کافی، مغذی و ایمن با قیمت مناسب برای همه در دسترس است و هیچ فردی گرسنه نیست یا از هیچ نوع سوءتغذیه‌ای رنج نمی‌برد. در واقع، سیستم‌های پایدار کشاورزی و غذایی، امنیت غذایی و تغذیه را برای همه و برای نسل‌های آینده، بدون به خطر انداختن پایه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی؛ فراهم می‌کند و منجر به تولید بهتر، تغذیه بهتر و زندگی بهتر می‌شود.
نبود رژیم غذایی سالم برای سه میلیارد جمعیت جهانمنوچهری، می‌افزاید: بر اساس گزارش سازمان خواروبار جهانی (فائو) اشتغال در سیستم‌های کشاورزی غذایی در سراسر جهان بیش از هر بخش اقتصادی دیگر است و از سوی دیگر عدم دقت در انتخاب نحوه تولید و مصرف صحیح محصولات غذایی و به دنبال آن هدر دادن مواد غذایی، آسیب‌های زیادی بر منابع طبیعی، محیط زیست و آب و هوا وارد می‌کند، مهم‌تر از همه سه میلیارد نفر از جمعیت جهان نمی‌توانند رژیم غذایی سالم داشته باشند و علاوه بر شیوع سوءتغذیه اضافه وزن، چاقی و بیماری‌های غیرواگیر مرتبط با تغذیه همچنان در حال افزایش است.
کاهش دسترسی به غذای سالم در دوران کروناوی تاکید می‌کند: امسال نیز برای دومین سال متوالی روز جهانی غذا در حالی برگزار می‌شود که جهان با آثار گسترده همه‌گیری کرونا مقابله می‌کند. کرونا و تبعات اقتصادی ناشی از آن در جهان با افزایش فقر ناشی از بیکاری و کاهش درآمد و کاهش دسترسی به غذا در اقشار آسیب‌پذیر جامعه، وضعیت تغذیه و امنیت غذایی را به مخاطره انداخت و با توجه به نقش تغذیه در مهار کرونا از طریق تقویت سیستم ایمنی بدن، باعث شد میلیون‌ها نفر به کمک غذایی فوری نیازمند شوند.
مدیرگروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، می‌گوید: به همین منظور امسال روز جهانی غذا (مصادف با ۲۴ مهر ماه) با شعار «مبارزه همگانی با کرونا؛ محیط سالم، تغذیه سالم با تولید و مصرف غذای سالم» برگزار می‌شود. در این راستا آموزش جامعه در زمینه کاهش ضایعات مواد غذایی در قالب پیام‌هایی در کنار سیاست گذاری‌های لازم جهت شناسایی و کمک به اقشار آسیب‌پذیر می‌تواند راهگشا باشد.
توجه به پیام‌ها برای کاهش ضایعات موادغذاییمنوچهری با اشاره به این پیام‌ها، اظهار می‌کند: اینکه ضایعات غذایی خود را دور نریزید و آن را تبدیل به کمپوست کنید، به هنگام گرسنگی به خرید نروید، در غیر این صورت بدون شک بیش از نیاز یا خواسته خود خرید خواهید کرد، بعد از خرید مواد غذایی جدید، مواد غذایی قدیمی موجود در کابینت و یخچال خود را جابجا کرده و در دسترس قرار دهید تا با مصرف آنها خطر فاسد شدن یا کپک زدن این مواد بسیار کمتر شود، لیستی از محصولات فاسد شدنی موجود در خانه به همراه تاریخ انقضای آنها تهیه کنید و آنها را در اولویت مصرف قرار دهید.
مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، می‌افزاید: مواد غذایی را به اندازه نیاز خریداری کنید، اگر خوراکی‌هایی را در یخچال یا فریزر ذخیره کرده‌اید؛ به عنوان بخشی از برنامه کاهش ضایعات؛ بهتر است هفته‌ای یک یا دو روز را به خوردن آنها اختصاص دهید، با استفاده از روش‌های مختلف برای نگهداری غذا (تهیه ترشی، خشک کردن، کنسرو، تخمیر، انجماد و پختن) به افزایش ماندگاری و جلوگیری از فساد مواد غذایی کمک کنید، قبل از اینکه به خرید بروید، ابتدا موجودی یخچال خود را بررسی کنید تا چیز تکراری نخرید.
وی تاکید می‌کند: نان‌های خشک را دور نریزید، برای مصرف هر چه بیشتر نان‌های خشک شده بهتر است نان‌ها را با سبزی‌های معطر و ادویه‌ها مزه‌دار کنید و پس از خرد کردن آنها را روی سالاد یا سوپ بریزید، برنج اضافی را به جای دور ریختن در یک خشک کن برقی رطوبت‌گیری کنید و سپس آن را بو داده و با سایر غلات بو داده مخلوط کنید و به عنوان تنقلات بخورید، نان‌های بیات و کهنه (اما کپک نزده) را دور نریزید، آنها را تست کنید و با کمی پنیر و سبزی‌های تازه مزه‌دار کنید و به عنوان یک میان وعده مغذی میل کنید.
اهمیت توجه به هرم‌هایی غذاییمنوچهری اضافه می‌کند: برخی غذاها در حین رسیدن گاز اتیلن تولید می‌کنند، برای جلوگیری از خرابی زودرس مواد غذایی حساس به گاز اتیلن (مانند سیب زمینی، سیب، سبزیجات برگی، توت‌ها و فلفل‌ها)؛ آنها را از مواد غذایی تولیدکننده این گاز (موز، گوجه فرنگی، هلو، گلابی، پیاز، سیر) دور نگهدارید. موز، سیب و گوجه فرنگی را به تنهایی نگهداری کنید این میوه‌ها گازهای طبیعی از خود منتشر می‌کنند که می‌تواند هر محصولی در اطراف آنها را خراب کند.
مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، می‌گوید: باقیمانده موادغذایی را در ظروف شیشه‌ای روشن (و نه در یک ظرف مات) و در معرض دید نگهداری کنید تا قبل از فساد مصرف کنید، پوست میوه‌های ارگانیک را بخورید، به ورزشکاران و یا افرادی که از ترس افزایش کلسترول خون، زرده تخم مرغ را مصرف نمی‌کنند، توصیه کنید که زرده تخم مرغ را دور نریزند، مواد غذایی اضافی‌تان را با هم مخلوط کنید و غذاهایی دلچسب تهیه کنید.
وی درباره اهمیت توجه به هرم‌هایی غذایی، می‌گوید: هرم گروه‌های غذایی را به خاطر بسپارید، اندازه سهم‌های غذایی مورد نیاز بدنتان را بدانید و سعی کنید به همان اندازه غذا میل کنید، پرخوری نکنید تا هم به کنترل وزن و حفظ سلامتی خود کمک کنید و هم باعث هدر رفت مواد غذایی نشوید.
منوچهری، اظهار می‌کند: با کاشت سبزی در باغچه خانگی و یا گلدان منزل‌تان، هم هر روز سبزی تازه داشته باشید و هم میزان ضایعات حاصل از خرید سبزی‌های کهنه از سبزی فروشی را به حداقل برسانید، همچنین قبل از رفتن به فروشگاه، لیست خرید خود را طبق موجودی فعلی تهیه کنید تا بدانید نیازهای واقعی شما چیست و به این ترتیب از خرید اقلامی که به آنها نیازی ندارید جلوگیری کنید، عمده و زیاد خرید نکنید، مواد غذایی را حداکثر به اندازه نیاز یک ماه بخرید.
منبع: خبرگزاری ایمنا / 24 مهر1400/ کد خبر 528937
www.imna.ir/news/528937/
